Atasözünde çelişki olmaz (5)

16- Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al // Beş parmağın beşi bir değil. AÇIKLAMA Genelde, bir kız anasına çeker. Anası iyi ise, ah...

16- Anasına bak kızını al, kenarına bak bezini al // Beş parmağın beşi bir değil.

AÇIKLAMA

Genelde, bir kız anasına çeker. Anası iyi ise, ahlaklıysa, kızı da iyi ve ahlaklı olabilir, anası kötüyse, kızı da kötü olabilir demektir. Bir kız araştırırken, ailesinin iyi mi kötü mü olduğuna bakmalı demektir; çünkü çocuk, ana babasına çekebilir. Eskiden kumaşlar, bezler kenarından bilinirdi, el tezgâhlarında dokunurdu. Kenarı iyi ise iyi, kötüyse kötü olduğu anlaşılırdı. İkinci söz, insanlar birbirinden farklıdır demektir. Uzunu kısası, iyisi kötüsü, huylusu huysuzu, akıllısı delisi, güzeli çirkini, âlimi zalimi olur demektir. Birinci söze zıt değildir.

17- Bir elin nesi var iki elin sesi var // Nerde çokluk orda rezalet.

AÇIKLAMA

Bir elin nesi var, bir kişiyle bu işler yürümez, yardımcılarının da olması gerekir, birlikten kuvvet doğar demektir. İkinci söz ise, belli bir görevlisi yoksa bir işe çok kişi karışırsa, o iş yürümez, her kafadan bir ses çıkar. Kimse birbiriyle anlaşamaz demektir.

18- Öfke baldan tatlıdır // Öfkeyle kalkan zararla oturur.

AÇIKLAMA

Öfkenin faydalısı ve zararlısı olur. Allah için olan öfke iyidir. Nefsten kaynaklanan öfke zararlıdır. Önce zararlı olanı anlatalım: 

Nefsimizden gelen öfkede, ipin ucu, nefsin ve şeytanın elindedir; onlar öfkeyi körükler, şuuru örter, aklı giderir, deli gibi eder. İnsan, ne yaptığının farkında bile olmaz. Artık her zararı yapabilir, eşini boşayabilir, hatta öldürebilir. Bunlar, o anda ona tatlı gelir. Bunun için, (Öfkeliyken bağırıp çağırmak insanı deşarj edebilir, rahatlatabilir, içine atmıyor, dışarı atıyor) denmiştir. Öfkeyle kalkıp kırıp dökmek zararlı öfkedir; fakat insan, dine uyarak iradesini kullanabilirse, zararlı olan öfkesini yutar, kimseye zarar vermez. Böyle kimseler övülmüştür. Bir hadis-i şerifte buyuruluyor ki:

(Asıl pehlivan, rakibini değil, öfkesini yenendir.) [Buhari]

Faydalı olup baldan tatlı olan öfke, Allah için olan öfkedir. Dinimiz, Allah için olan öfkeyi övüyor. Din düşmanı zalimlere karşı öfkeli olmak ve devletin onlarla savaşması gerekir. Bir âyet-i kerime meali:

(Kâfirlerle [silahla], münafıklarla [dille] cihad et! Onlara sert davran, düşmanlık göster!) [Tevbe 73]

Allahü teâlâ Eshab-ı kiramı yani Peygamber efendimizin arkadaşlarını, kâfirlere karşı öfkeli, Müslümanlara karşı merhametli diye övüyor. Bir âyet-i kerime meali şöyledir:

(Onlar, kâfirlere karşı çetin ve birbirlerine karşı merhametlidir.) [Fetih 29]

Sosyal Sorumluluk Projesi